Mitra Tapınağı Zerzevan bizi çağrıyor

Bir yerleşkenin ,geçmişte kullanılan çokca adı varsa,anlatmaya nereden başlamaya kararsız kalınırsa o kent kadim bir kenttir. Diyarbakır gibi .Yoksa Amida’ mi demek gerekir buraya .

Geçmişte yaşayan her topluluk kendi dilleri ile isimlendirmiş bu kenti . Kendilerinden birşeyler katarak silinmişler tarih sayfalarından .

Burada size anlatacağım siyah taşlarla çevrili sur duvarları arasındaki bir kent değil ,nerede ne yenir ile ilgili internet üzerinde sosyal medyada kendini fenomen(!) ilan eden pek çok kişi var . Eğitiminin sorgulanmadığı bir süreçden geçiyoruz .

Benim derdim geçmişin seslerini ,içimde biriktirmeden söylemek evrene . Dua olsun dilek olsun duyulsun diye .

Şehirden 1 saat uzaklıkdaki,sırtını Diyarbakır’a dayayan yüzünü Mardin’e çeviren bir noktadan Zerzevan bölgesini anlatmak istiyorum .

Zer kürtçede altın anlamına geliyor .Bazı söylencelere göre yörede altın paranın bu bölge toprağında çok fazla denk gelindiği için , köylüler buraya altın toprak adını verdikleri bir yer olmuş geçen 1500 yıllık süreç içinde .

Şimdilerde haklı bir gurur yaşıyor kazı ekibi .Daha kazı alanının sadece yüzde onluk bölümü yapılmış olasına rağmen bir anda olanlar oldu .2014 yılında ilk kazılar başladığında belkide kazı ekibi bile nereyi kazdıklarını pek bilmeden girmişlerdi alana . Bu alana yolun olmaması yerleşim yerinin bulunmaması ,belkide tarihin şansı olmuş kim bilir .

Bu alanla ilgili kaynak çok az olduğu içinmidir 1500 yıldır toprak içinde kendi bilgeliğini saklamış .

Arkeolog Doç.Dr .Aytaç Çoşkun tarafından kazılan alan 1200 mt surlarla çevrili 60 dönümlük , yoldan 124 mt bir tepede bulunan,Zerzevan kalesi .

Roma imparatorluğunun MS 3.yy bölgedeki büyük garnizon komutanlığı olduğu bu kazılar başladıktan sonra fark edilir .Eski Romadaki adı Samach kale olmakla birlikte statajik bir askeri şehri . Buraya kadar herşey normal gibi gözükebilir sizlere .

Şehirin altındaki ayrı bir şehir olduğunun su kanalları ve sarnıçlar ile dışarıdan bir saldırı olursa diye kente 1 yıl yetecek suyu depolama tekniği ile yaptıkları söylemiyorum bile .Kentin dışına yani surlar dışına 616 mt su kanalları açarak br mimari şahaser oluşturmak için kaç kişi çalıştı acaba diye düşünmekten kendimi alamıyorum .Bu kalenin altına 54 tane su sarnıcı yerleştirmek ise başka bir mimari özelliği .

Buraya kadar herşey normalse eğer birşey daha yazayım .

Bir Asur mühürü bulunuyor böylece tarih biraz daha derinleşiyor Zerzevan da . MÖ 68 yıllara gidiyoruz üzerindeki motifleri görmek için sizinle Diyarbakır arkeoloji müzesinde buluşmak zorundayız . Hayat ağacı var desem sanırım meraklısı zaten ne demek istediğimi az çok kafasında birşey oluşmuştur .

Bu arada yeri gelmişken Diyarbakır müzesine mutlaka zaman ayrılmalı diyorum .(sur içi bölgesinde )

Dünyada şu ana kadar Mitra yada Mitras tapınağı olarak ,iki yerde tapınağa rastlandı . Bir tanesi insanların bir mağarayı tapınak haline sokarak duvarına mitranın sembolü olduğu kabul edilen boğanın bogazı kesilen sahnenin bulundu ,yaşadığım kentin Gaziantep’in il sınırları içinde. 1997 ve 1998 yıllarında Doliche antik kentinin  bulunduğu Keber Tepe´nin yamacında iki Mithreum’un (Mitra kültüne ait rituallerin gerçekleştiği,  mağara içindeki kutsal alan) bulunması, Jüpiter Dolichenus’un anayurdu olarak bilinen bu kentin dinler tarihi açısından önemini daha da artırmıştır.

Zerzevan Kalesi ise bir kayanın oyularak tapınak haline getirilmiş olması burayı daha da ayrıcalıklı kılıyor. Bu din akımının belkide en güzemli dinler arasında olması burayı daha da ayrıcalıklı kılıyor. Nasıl tapındıkları hakkında genel bir bilgimiz olmamakla beraber herkesin bu tapınaklara alınmadığı bilgilerimiz arasında. Mitra ayinleri zamanla Dionysos- Sabazius gizemlerinin yerini alırken, Mitra mağaraları eski tanrıların yer altı tapınaklarının yerine geçti.

Zerdüşt dini öncesi İran’ın güneş, adalet ve savaş tanrısı MİTRA (Mithra, Mithras) idi. MİTRA Kültü, İÖ. 1 400 yıllarına dayanır. Mitra tapınakları ‘mithraeum’, Mitra mağarada doğduğu için, yeraltındaki kayalıklarda bulunan mağaralarda olurdu. Mağaralarda mutlaka kuyu bulunurdu. MİTRA Kültü (Güneş Tanrısı) Hindistan’dan İran’a, oradan da batıya doğru yayıldı.

MİTRA Kültü, İÖ. 330’larda Perslerin Makedonların Kralı Büyük İskender’e yenilmesiyle Yunanistan, Makedonya ve Roma’ya geçti. Çok tanrılı bir din anlayışından gelen Romalılar, tabiat kuvvetlerinin birer tanrı olduğuna, tabiatta ve hayatta olan her şeyin tanrısal iradeye bağlı olduğuna inanıyorlardı. Roma İmparatorluğu’nda puta tapıcılık (paganizm) resmî dindi. Tanrılar adına yapılmış özel tapınaklar vardı.

Bu özellikler bu kazı alanı şimdiden dünyaya sesleniyor ;gerisi geliyor diye . Zerzevan Kalesi National Geographic Traveler dergisinin taşların anlattıkları özel sayısı ile Anadolu’nun En Güzel 21 Antik Kenti’nde yerini aldı .

Birde gizemli bir kova var ama onu geldiğinizde anlatırım 🙂

Gitmek için bunlar yetmez mi ?